عقیق: گر چه خود حضرت علی (ع) و فرزندان حضرت زهرا علیهاسلام،جایگاه دفن حضرت زهرا (س) را می دانستند ولی سفارش های فاطمه (س) در مورد اخفاء قبر به طوری جدی و مؤکد بود که هیچ یک از آنان حاضر نشدند آن را معرفی کنند حتی کاری نکردند که از آثار و قرائن موضع قبر شناخته شود. ائمه اطهار هم یقینا از موضع قبر مطلع بودند،  ولی اجازه نداشتند که این سر الهی را آشکار سازند.

 

ولی در عین حال،  اهل تحقیق از آن صرف نظر نکردند  و بعضی از نقاط را به عنوان محل دفن حضرت زهرا، با توجه به قرائن و شواهد معرفی کرده اند.

 

 

 

احتمال اول

 

بین خانه و منبر پیامبر

 

 

 

یکی از گزینه‌های قوی در خصوص موضع قبر حضرت فاطمه(س) بین منبر و خانه رسول خدا در مسجد النبی است که به روضه رسوال الله معروف است.

 

علامه مجلسی از محمد بن همام نقل کرده: «علی (ع) فاطمه را در روضه پیامبر مدفون ساخت ولی آثار قبر را بکلی از بین برد.»  و باز مجلسی از فضه کنیزه زهرا (س) روایت کرده که در روضه رسول خدا (ص) بر فاطمه نماز خواندند و همانجا مدفون شد.

 

شیخ طوسی در این باره می فرماید:« ظاهرا فاطمه (س) را در روضه پیغمبر دفن کرده اند و از جمله شواهدی که می توان برای این احتمال اقامه کرد ، حدیثی است که از رسول خدا (ص) نقل شده که فرمود:« بین قبر من و منبرم روضه ای است از روضه های بهشت.» در کتاب معانی الاخبار شیخ صدوق روایت مهمی در این خصوص ذکر شده است، در صفحه 267 این کتاب آمده:« از امام صادق سوال شد چرا پیامبر اکرم(ص) فرموده‌اند ما بین قبرو  منبرم باغی از باغ‌ها بهشت است؟ امام جواب دادند چون که قبر فاطمه (س) در این موضع قرار دارد، قبر مادر ما باغی از باغ‌های بهشت است و دری از بهشت به آن باز می‌‌شود.» با این حال مرحوم صدوق پس از نقل این روایت می‌نویسد:«این روایت فقط نقل شده و  قابل تایید نیست، من برای بیان منظورم آن را آورده‌ام.» ابن شهر اشوب نیز  از شیخ طوسى نقل کرده است: «آن حضرت را در روضه ى پیامبر صلى اللَّه علیه و آله زیارت مى کنى زیرا همانجا محل دفن حضرت زهراست».

 

 

 

احتمال دوم

 

خانه حضرت

 

دومین موضعی که احتمال می‌رود موضع دفن صدیقه طاهره باشد، خانه و اتاق حضرت است. در در جلد 43 بحارالانوار نیز روایتی در تایید این موضع قرار دارد که از امام رضا(ع) روایت شده است:«  احمد بن محمد بن ابى بصیر مى گوید: از امام رضا (ع) از محل دفن فاطمه ى زهرا علیهاالسلام پرسیدم، فرمود:« دُفِنتْ فى بیتها فلمّا زادتْ بنو اُمیّة فى المسجد صارت فىالمسجد/در خانه ى خود دفن است و هنگامى که بنى امیه مسجد را بزرگ کردند، در صحن مسجد قرار گرفت». شیخ صدوق نیز این گزینه را محتمل‌تر می داند، او در کتاب معانی الاخبار در این باره نوشته است:«نظر من در بابا محل دفن حضرت فاطمه، همان است که پدرم فرمود؛ اینکه روایت شده از امام رضا(ع)  که قبر حضرت در خانه‌اش قرار دارد. البته برخی مورخان دلایل غیر نقلی هم برای این ادعا آوردند. مثلا گفته اند که چون مولا علی قصد داشته قبر همسرش مخفی بماند، در همان خانه ایشان را دفن کرده و تا صبح مشغول حفر قبرهای خالی در بقیع شده که مدفن همسرش افشاء نشود. موضوع دیگرى که ظن انسان رادرباره این احتمال  قوى تر مى کند،  این است که امیر مؤمنان پس از پوشانیدن جسد فاطمه، رو به قبر شریف پیامبر کرد و گفت: اى رسول خدا ودیعه ى خود را به تو برگردانیدم ، او وارد به تو و مهمان تو مى شود. ..

 

این قبر باید نزدیک به آنها باشد، پس بعید نیست که حضرت در خانه اش دفن شده باشد که امروز موضع دفن رسول الله شده است.

 

 

 

احتمال سوم

 

قبرستان بقیع

 

 

 

برخی مورخان و محدثان نیز معتقدند که قبر حضرت فاطمه در قبرستان بقیع و به احتمال قوی در جوار قبور ائمه اطهار قرار دارد که تا چند سال پیش مسجدی در آن قرار داشت.  شیخ طوسى  در جلد 6 کتاب شریف التهذیب به اختلاف علماى شیعه در اینباره اشاره می‌کند و می‌گوید: «علماى ما در محل دفن فاطمه ى زهرا علیهاالسلام اختلاف کرده اند؛  بعضى از آنها گفته اند در قبرستان بقیع دفن شده و بعضى گفته اند در روضه ى پیامبر و برخى دیگر گفته اند در خانه ى خود مدفون است . به نظر من بهتر است آن حضرت را در دو محل (مسجد پیامبر و قبرستان بقیع) زیارت کرد».  مسعودى  نیز در کتاب مروج الذهب ، آنجا که از محل دفن امام صادق (ع)سخن به میان آورده، گفته است: «آن حضرت در جوار قبر پدرش و جدش در بقیع دفن شده روى قبر آنها سنگ مرمرى است که در آن نوشته شده است: بسم اللَّهِ الرَّحمنِ الرَّحِیمَ. الحمدُ للَّهِ مُبید الأُمم و مُحیى الرّمم هذا قبر فاطمة بنت رسول الله صلى اللَّه علیه و آله سیدة نساء العالمین و قبر الحسن بن على بن ابى طالب و على بن الحسین بن على بن ابیطالب و محمد بن على و جعفر بن محمد رَضى اللَّهُ عَنه. »  بدین ترتیب مسعودى محل دفن فاطمه ى زهرا را در بقیع مى داند.

 

صاحب کتاب عمدة الأخبار نیز گفته است: «قبر فاطمه دختر رسول خدا داخل مقبره ى عباس- عموى پیغمبر- و در کنار قبر او و قبر پسرش امام حسن مجتبى علیه السلام است،  امام حسن   هنگامى که نزدیکى رحلت خود را احساس کرد، فرمود: ادفنونى جنبَ اُمّى فاطمة و ذلک بعد أن منع مِن عند جدّه صلى اللَّه علیه و آله/  اگر از دفن جنازه ى من در روضه ى پیامبر مانع شدند، در کنار قبر مادرم فاطمه دفن کنید .»  البته در اینجا معلوم نیست منظورش فاطمه دختر رسول خدا و یا فاطمه بنت اسد مادر امیر مؤمنان است،  زیرا هر دو مادر امام حسن هستند. 

 

 علامه ى شیخ سراج الدین،  مؤلف «تاریخ الإسلام والرجال» مى گوید: گفته شده قبر فاطمه دختر پیامبر در بقیع در آن مسجدى است که به خود او منسوب است و آن به «بیت الأحزان» معروف است .»