تربیت، پیش از هر چیز فعالیتی انسانی است، چرا که خداوند انسان را آموزش پذیر آفرید. امام علی (ع) به مثابة مربی است و به بهترین روش‌ها و ابزار رفتار می‌کند تا به اوج رشد و تعالی برساند. چه بهتر که در این راه خطیر که سرمقصد آن تکامل و حیات معنوی جاودان است، مربی ما نیز امام علی (ع) باشد. برای درک بهتر تعالیم تربیتی حضرت علی (ع) گفت‌و‌گویی با حجت الاسلام سید مرتضی غروی انجام داده‌ایم، که شرح آن را در ذیل آورده‌ایم.

 

ایشان به سیره پیامبر اکرم (ص) عمل می‌کردند، از‌‌ همان اول که فرزندان به دنیا می‌آمدند، اذان و اقامه در گوششان می‌خواندند و پیامبر (ص) برای فرزندان نام می‌گذاردند؛ نامی که خداوند عزوجل تعیین فرمودند. تربیت حضرت علی (ع) مطابق با قرآن بود، در روایت داریم بچه‌هایی تربیت کنید با حبّ پیامبر و تلاوت قرآن.

 

همان‌طور ‌که می‌بینید سیره امام حسن و امام حسین علیهما السلام و همچنین رفتار و سخاوتشان به خاتم انبیاء پیامبر (ص) شبیه بود، امیرمؤمنان نیز اهل جود و سخاوت بودند و قرآن تلاوت می‌کردند و حسنین (ع) هم قرآن تلاوت می‌کردند. در رابطه با نگاه، عبادت، اطاعت، همسایه‌داری و رفتار با مردم حدود الهی را رعایت می‌کردند. حضرت امیرالمؤمنین (ع) فرزندان را به مسجد می‌بردند و نام نیکو برایشان انتخاب می کردند.

 

بله، ولی در اصل تفاوت نبود، در واقع ظرافت‌هایی بود که در اسلام هم بیان می‌شد.‌‌ همان روایت معروف که زن مانند گل خوشبو است. حضرت امور سخت را به حسنین (ع) می‌سپردند. جنگ و جهاد نیز مربوط به مردان بود. در روایت داریم از خوبی مرد این است که وقتی هدیه‌ای می‌گیرد، اول به دخترش بدهد حتی اگر دختر از پسرش بزرگ‌تر باشد.

 

اسلام برای دختران ارج و قرب قائل است، در آن‌زمان وقتی خداوند به عرب جاهلیت دختر می‌داد، از شدت ناراحتی رنگ صورتشان سیاه می‌شد و دخترانشان را زنده به‌گور می‌کردند. در حالی‌که اسلام اینطور به ما دستور داده که دختر مانند گلی خوشبوست و کار سنگین در خور دختر نیست. حضرت امیرالمؤمنین (ع) جهاد را به زینبین (س) توصیه نمی‌کرد. حضرت به زینبین (س) خیلی علاقه داشتند، در شبی که به شهادت رسیدند، سفارش حضرت زینب و امّ ‌کلثوم (س) را به حسنین (ع) کردند.

 

روز بعد از عروسی پیامبر (ص) فرمودند: زهرا جان کار‌های خانه بر عهدة تو و کارهای بیرون خانه بر عهدة علی (ع). حضرت امیرالمؤمنین (ع) به کارهای بیرون از خانه مشغول بودند و حضرت فاطمه (س) کارهای منزل را انجام می‌دادند.

 

در روایت داریم که حضرت زهرا (س) در منزل در حال آسیاب کردن بودند و حضرت امیرالمؤمنین (ع) می‌آمدند و به حضرت زهرا (س) کمک می‌کردند و وقتی پیامبر (ص) می‌دیدند که حضرت امیرالمؤمنین (ع) در کارهای خانه کمک می‌کنند، سفارش می‌کردند: خوش به حال آن مردی که در امور خانه به همسرش کمک می‌کند. این‌قدر علاقه بین این دو زوج وجود داشت که همیشه حضرت زهرا (س) خودشان در را به روی حضرت امیر (ع) باز می‌کردند.

 

ایشان نیز خیلی به حضرت زهرا (س) علاقه داشتند، در لحظات آخر زندگی مبارک حضرت فاطمه (س)، حضرت امیرالمؤمنین (ع) سر ایشان را بر روی دامانشان گرفته بودند و حضرت فاطمه (س) فرمودند: علی جان، به خدا قسم که هرگز به تو دروغی نگفتم و خیانتی نکردم (آیا زن‌های جامعة ما این‌گونه هستند؟) و اگر چیزی در خانه داشتیم، همیشه شما را بر خودم مقدم می‌داشتم، این‌قدر که شما را دوست دارم. علی جان، آیا از من راضی هستید یا خیر؟

 

حضرت امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: بلی راضی هستم، شما شهیدة ولایت هستید. حضرت فاطمه (س) برای دفاع از حضرت امیرالمؤمنین (ع) خطبة فدکیه را خواندند. این خطبه افشاگری است، در واقع افشای سیرت واقعی کافران سقیفه‌ای بود که نه خدا را قبول داشتند و نه پیامبر خدا (ص) و نه حضرت امیرالمؤمنین (ع) و نه فاطمه زهرا (س) و نه حسنین (ع) را.

 

در خطبة فدکیه کاملاً مشخص می‌شود که تعلق و پیوندی ناگسستنی بین حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) بوده است. روایت داریم که اگر خداوند تبارک و تعالی حضرت امیرالمؤمنین (ع) را خلق نمی‌کرد تا روز قیامت هیچ کس لیاقت همسری حضرت فاطمه (س) را نداشت؛ فقط علی باید همسر زهرا می‌شد.

 

مصداق آیة شریفة «و یطعمون الطعام علی حبّه مسکیناً و یتیماً و اسیراً» شخصیت‌هایی والا چون علی (ع) و همسرش و فرزندانش می باشد که هر چه در منزل بود به مسکین، یتیم و اسیر دادند، و حضرت فاطمه (س) هیچ‌گونه اعتراضی نکردند که چراغی به منزل رواست به مسجد حرام است، بلکه همراهی نیز کردند و اینجاست که به این نکته پی می‌بریم که این دو کاملاً مطابق با یکدیگر بوده‌اند.

 

حضرت علی (ع) زمانی که قصد خطاب به حضرت زهرا (س) را در پیش فرزندان داشتند، ایشان را به چه نحوی مورد خطاب قرار می‌دادند؟

معمولاً آنچه در روایات آمده می‌فرمودند ای دختر رحمه‎‏ للعالمین، ‌ام ابیها، طاهره، مطهره، صدیقه، فاطمه، زهرا و... بیشتر با لقب و کنیه مورد خطاب قرار می‌دادند و با احترام حضرت را صدا می‌زدند. در روایات آمده که فرزندان نباید پدر و مادر را به اسم صدا بزنند.

 

در واقع منوط به این است که پدر، مادر را در خانه چگونه صدا بزند. اگر پدر خانه با احترام خطاب کند، بچه‌ها نیز یاد می‌گیرند. در روایات داریم تا زمانی که حضرت فاطمه (س) در قید حیات بودند، حضرت امیرالمؤمنین (ع) بر خود حرام کرده بودند که با زن دیگری ازدواج کنند، بنابراین باید از حضرت امیر (ع) درس بگیریم.