 |
گروه تاریخ – رجانیوز: فرمایشات مهم رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره مذاکرات هستهای لوزان، همچنان منشاء تحلیلها و تفسیرهای صاحب نظران حوزههای مختلف سیاسی، راهبردی و فرهنگی – اجتماعی است. اما شاید مشابهت سازی برخی اظهار نظرها پیش از این فرمایشات، در قبال مذاکرات لوزان با حوادث و وقایع صدر اسلام، جنبهای باشد که کمتر به آن پرداخته شده است.
به همین مناسبت رجانیوز در گفتگویی که با دکتر حشمتالله قنبری، استاد و پژوهشگر تاریخ اسلام انجام داده است، به بررسی این زاویه کمتر دیده شده از وقایع هفته گذشته پرداخته است. آنچه در ادامه میخوانید مشروح این گفتگوی تحلیلی – تاریخی است.
*در ادبیات تاریخ اسلام، نقشی که برای خواص جامعه در نظر گرفته میشود، نقشی تعیین کننده است، اگر بر آن مبنا بخواهیم شرایط امروز را تحلیل کنیم، در این شرایط حساس و پیچیده، خواص با چه رفتاری میتوانند به یاری ولی و رهبر بپردازند؟
بسم الله الرحمن الرحیم
بنده معتقدم ما امروز در یکى از حساس ترین و پیچیده ترین دوره هاى تاریخ معاصر ایران قرار گرفتهایم ، و آیندگان در رابطه با تدابیر و رفتار و اقدام ما به شکلى بسیار دقیق و کارشناسانه به بررسى و قضاوت خواهند نشست ، از سال پنجاه و هفت که حیات انقلاب اسلامى به بار نشست و مقدمات تاسیس یک نظام اسلامى را بر پایه قرآن و مکتب اهل بیت رقم زد تا به امروز فراز و نشیبهاى عجیب و شگفتى را پشت سر گذاشته ایم و نوعا در یک نگاه کلى بیراه نیست اگر ادعا کنیم همه گردنه ها و عقبه هاى اصلى مسیر انقلاب و نظام جمهورى اسلامى را ولو با هزینههاى بسیار اما با توفیق پشت سر گذاشته ایم.
دنیاى امروز نه تنها انقلاب عظیم ما را تنها یک حادثه و یا یک تحول محبوس در یک قلمرو جغرافیایى نمىداند ، بلکه این نظام به عنوان حقیقتى انکار ناپذیر تمام اعتبار و حیثیت استکبار را به چالش کشیده و عطر معنویت و صداقت و شهامت و شجاعت و ظلم ستیزى خود را به عنوان یک عطیه الهى گرما بخش و معطر ساز زندگى امت اسلامى و آزادگان جهان کرده است.
امروز دیگر سخن از حذف انقلاب اسلامى نیست ، و ایران کشورى نیست که مسئول میزى در وزارت خارجه بریتانیا و یا ایالات متحده بتوانند سرنوشت آن را تغییر بدهند ، بلکه ایران عصر انقلاب اسلامى و حکومت در سایه سار با برکت ولایت و امامت ، کشورى است که به عنوان محور مقاومت اسلامى ، دامنه آزادیخواهى و اسلام طلبى مسلمانان آزاده در همه مذاهب اسلامى را به حقایق تابناک اسلام و قرآن معطوف کرده است و هر جا سخن از عزت و استقلال و مجاهدت وجود دارد روح معنوى انقلاب اسلامى در پیکر و جانهاى پاک مجاهدین سرافراز مسلمان است.
امروز چه بخواهند و چه نخواهند، قدرتهاى استکبارى نمىتوانند خواسته هاى ظالمانه خود را به کرسى بنشانند، امروز اقتدار استکبار در جنوب لبنان و فلسطین مظلوم در هم شکسته است ، و سران و برنامه ریزان رژیم تبهکار و ضد بشرى اسرائیل خواب و خوراک راحت ندارند.
امروز خواست استکبار براى شکستن خط مقاومت در سوریه به یک شکست ذلت بار براى خودشان تبدیل شده است ، امروز عراق با اتکاء به توان نیروهاى توانمند خود با شکست و در هم کوبیدن تروریستهاى بینالمللى استکبار نقشههاى آنها و هم پیمانان حقیر منطقهاى آنها را نقش بر آب کرده است ، یمن مظلوم با مقاومتى شگفت و تدبیرى هوشمندانه و حلم و صبرى خردمندانه صداقت و ادعاهاى حقوق بشرى مدعیان بىاخلاق و مفسد جهان را به چالش کشیده، و دیرى نخواهد پائید که جهانیان با خشم توفنده و مجاهدت بهتآور رزمندگان مسلمان یمنى درماندگى و ذلت و تحقیر سران مرتجع و ضد اسلام عرب را به تماشا خواهند نشست ، و قلمرو مسلمانان نوعى از زندگى پاک و آرام و مستقل را تجربه خواهند کرد ، همه اینها آثار و برکات انقلاب اسلامى است.
انقلابى که تداوم آن و آثار و خیرات آن بیشتر از همه مرهون مدیریت خردمندانه و رهبرى شجاعانه سازش ناپذیر با ظلم امام امت و ولى امرى است که حقایق آرمانى انقلاب اسلامى امام خمینى را در جهان معاصر نهادینه سازى کرده است و با رشادت تمام ، محور وحدت و کلمه وحدت و انسجام مسلمانان آگاه و اسلام طلب است.
در کنار این حقیقت بى انکار ، ملت بزرگ ، بصیر ، ولى شناس ، بى توقع ، مظلوم و شجاع ایران پرچمدار اسلام و حقایق اسلامى در تاریخ معاصر جهان هستند ، که رفتار و عملکرد و عکس العمل انقلابى ملت ایران در همه صحنههاى دفاع از اسلام و انقلاب و کشور نشان مىدهد که قاطبه ملت ایران خواص و فرزانگان جامعه بشرى هستند.
نمیخواهم بى انصافى کرده و نقش افراد و طبقات تاثیر گذار در کشور مانند شخصیتهاى سیاسى و مذهبى ، صاحب منصبان و دولت مردان ، اهالى قانونگزارى و مسئولین و خدمتگزاران کشور در قواى مدیریت کننده دیوانیان را نا دیده بگیرم ، اما وقتى شما با یک حساب سرانگشتى رئوس عملکردها و رفتارها و منازعات و اختلاف انگیزیهایشان را مورد بررسى قرار مى دهید ، مى بینید با امامت امت و امت امام فاصله معنا دارى دارند ، این قضاوت تقریبا با شدت و ضعف در همه سلایق سیاسى کشور قابل رصد کردن است ، به نوعى همه جناحهاى موجود در کشور از ولایت و مردم جاماندهاند ، اگر این بخش مانند آحاد مردم به وظایف خود عمل مى کردند امروز روزگار شیرین ترى داشتیم و مردم بزرگ ایران لاجرم به تحمل بسیارى از سختیها نبودند.
*رویکرد متفاوت خواص و یاران اصلی ولی و رهبر نظام اسلامی با آنچه که امام جامعه به عنوان چهارچوب و خط و مشی حرکت کلی جامعه اسلامی تعیین کرده است و به بیان شما جا ماندن خواص از امام و امت، میتواند چه تاثیری بر اجرای مهندسی کلان و راهبرد در نظر گرفته شده از سوی رهبر جامعه داشته با شد؟
بدون تردید در هر جایى ساز مخالف زدن آثار بسیار زیانبارى به جاى خواهد گذاشت ، البته این بدان معنا نیست که اظهار و ارائه نظر کارشناسى و حتى نقد به جا ، منطقى و خیرخواهانه نباید باشد ، هرگز! نقد و تضارب آرا و افکار موجب بالندگى و رسیدن به تصمیم درست خواهد بود ، اما آب به آسیاب دشمن ریختن ، روح و روان مردم را درگیر حاشیههاى نامربوط کردن ، و هیبت دشمن را صد چندان ترسناک نشان دادن و توانائیها و اقتدار خود را ندیدن ، نه خیرخواهانه است نه تولید کننده فکر و اندیشه صحیح است.
متاسفانه ضربات این نوع افراد موثر در دولتها و گروههاى فکرى و سیاسى جامعه بسیار سخت تر و کشنده تر از فتنه انگیزیهاى دشمن بوده است. شما ملاحظه کنید از ابتداى انقلاب ما با تحریم دست و پنجه نرم مى کنیم و کارى نبوده است که استکبار بتواند بر علیه ملت ایران انجام بدهد و نداده باشد ، خاصیت استکبار اینست که ملاحظه و حیا ندارد ، هیچ اندوه و درد و رنجى که متوجه ملتها باشد او را نمىآزارد ، اما آنچه باعث ناراحتى و گلایه مندى جدى ملت ماست مماشات و مداراى با افراد و جریانهاى مفسد است ، امروز با اختلاس ، ارتشاء ، و غارت اموال و دارائیهاى عمومى مدارا مى شود و شما هر دو جریان مدعى کشور را در این مدارا به یک اندازه سهیم دریافت خواهید کرد ، چرا؟!! هیچ اصلاح طلب و اصولگرایى نمى تواند و حق ندارد در مقابل فساد و غارت سکوت کند ، اما سوگمندانه شما مى بینید که با توجیهات دنیایى و حزبى و گروهى نه تنها سکوت مىکنند، بلکه در برخى موارد شریک فساد نیز هستند.
در همه حوزهها اگر کنترل و نظارت نباشد ، این ویروس مهلک قابل انتقال است ، در عرصه سیاست ، در صحنه علم و فن آورى و دانشهاى مدرن و پیشرفته ، در روابط بین الملل مىبایست افرادى حضور داشته باشند که اولا از جنس مردم و ناب ترین مردم به لحاظ اعتقادى نسبت به اسلام و آرمانهاى انقلاب اسلامى باشند ثانیاً بیداردل و شجاع دل و با بن جان به قدرت پایان ناپذیر ملت معتقد باشند، ثالثاً بر میثاقهایى که بستهاند و قسمهایى که خوردهاند به عنوان یک اساس ومبناى ایمانى وفادار باشند.پیوسته و در همه حال عهد و پیمان و سوگندهاى خود را مرور کنند.
رابعا ً دشمن شناس باشند ، قدرت دشمن را افسانه اى نبینند و به توانائیهاى داخل کشور اعتماد و اتکاء کنند ، ضمن اینکه حسن ظن و اعتماد به دوستى و حسن نیت دشمن دقت و حسابگرى آنها را کاهش ندهد ، و از همه اینها مهمتر بدانند امت و امامى هشیار بر سر مصالح نظام کوتاه نخواهند آمد.
خوشبختانه امروز در حوزه مذاکرات هسته اى که حساسیت اول کشور ماست مردانى عهده دار این مسئولیت هستند که به نوعى از این ویژه گیها برخوردارند ، اما دشمن غدار و پیمان شکن و به سختى مکار است ، همانطوریکه ملت ایران به آنها اعتماد دارند ، آنان نیز به دغدغه هاى دلسوزان نظام احترام بگذارند ، با خبرگان و صاحب نظرانى که ممکن است دیدگاههاى متفاوت با آنها داشته باشند، بنشینند و گفتگو کنند. همیشه در اطراف ارباب قدرت و ریاست عده اى هستند که دور را نزدیک و نزدیک را دور ، دوست را دشمن و دشمن را دوست نشان مى دهند ، باید مراقب آنها باشند ، اینها در بزنگاها بى وفائى مىکنند و در سختیها میدان را خالى خواهند کرد ، به نیروهاى انقلاب ، دغدغه ها و دلواپسیهایشان احترام بگذارند ، هر زمزمه انتقادى را به منزله صداى اسرائیل دانستن نه خردمندانه است نه منصفانه است و نه اعتبار شرعى و عقلى دارد.
*آیا اینکه خواص در مقاطع حساسی چون این روزها از رهبری تذکر نگیرند کفایت می کند یا آنکه از خواص انتظار تمهید و زمینه سازی پذیرش فرمایش ولی و رهبر جامعه اسلامی پیش از بیان علنی نظر ایشان وجود دارد؟
من معتقدم خواص جامعه و افرادى که مسئولیت بیشترى متوجه آنهاست ، به هر میزانى که مقامشان بالاتر و بزرگتر باشد ، به همان میزان مى بایست فرزانگى ، بصیرت ، فروتنى ، نصیحت پذیرى ، کم خواهى و پرکاریشان بیشتر باشد ، زیرا همگى ماموم هستند و ماموم صالح درد امام را به جان مى خرد و امر امام را امیر تدبیر و تصمیم خود مى گرداند ، خود را بلاگردان امام و امت مى سازد نه امام را توجیه کننده افعال خود مىنماید.
بالاخره هر کسى که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم از سوى مردم به عنوان اولیاء نعم مامور به انجام کارى مىشود، مىبایست بر اساس میثاق و میزان و نقشه راهى که در اختیار اوست ماموریتهاى خود را دقیق و تا حد ممکن بدون نقص انجام دهد و مسئولیت کارهاى خود را بپذیرد.
واقعیت امور در حوزه هاى مختلف کشور اینست که مسئولین هر کدام به اقتضاى اختیارات خود مستقلا و در چهارچوب مقررات به وظایفشان عمل مى کنند ، و در انجام وظیفه ، اتخاذ روشها و تدابیر ى که درست تشخیص مىدهند با قدرت عمل مىکنند و معمولا نه نیازى به مجوز خاص گرفتن هستند و نه این کار را مىکنند ، * لذا مردانگى اینست که خاصه خرجى نکنند ، و بصورت تلویحى و یا به تصریح اعمال و تدابیر خود را به مرجع دیگرى منتسب نکنند ، و مسئولیت کارهاى خود را بپذیرند ، شایسته یک مدیر اسلامى و انقلابى اینست که خود را خرج نظام و ولایت و مردم بنمایند نه اینکه بر عکس عمل کنند
*میتوانید مثالهایی تاریخی درباره تاثیر بی بصیریتی و عملکرد غلط خواص در بسته شدن دست ولی زمان را بیان بفرمایید.
ببینید شما با مطالعه تاریخ صدر اول اسلام از دوران رسول اکرم تا عصر امیرالمومنین علیهمالسلام و در ادامه دوران حضرت امام مجتبى و حضرت سید الشهداء تا عصر امام صادق و نهایتا روزگار سخت و پر مشقت امام عسکرى علیهم السلام موارد عدیده اى از تاثیرات شگرف بصیرت و یا بى بصیرتى خواص در صیانت و دفاع از حریم حق و امام هر عصر از یک سو و یا تنهایى و غریب ماندن حجت خدا را مى توانید فهرست کنید.
در عصر رسالت شما با شخصیتهایى شناسنامه دار از مهاجرین و انصار مانند خالد بن ولید ، ابو عبیده جراح، عبدالرحمن بن عوف ، سعد بن عباده و به شکلى ابولبابه اوسى برخورد مىکنید که اینها هم براى پیامآور اعظم ایجاد زحمت مى کردند و هم به نوعى بعدها مقدمات غربت اسلام و انحراف از اوامر و نواهى فرستاده خدا را رقم زدند.
در همان حال شخصیتهایى مانند عمار بن یاسر و مقداد بن اسود ، میثم تمار ، سلمان پارسى و ابوذر غفارى را ملاحظه مى کنید که از آغاز تا پایان حیاتشان بر صراط مستقیم الهى ماندند ، ولو اینکه در بخشى از عمر خود جز غصه و غم سهمى نداشته، اما جاودانه شدند. برخى نیز مانند عبد الله و عبید الله بن عباس و زبیر بن عوام در گذر روزگار از حالى به حالى درآمدند و در همراهى با امام زمان خود دچار سستى و غفلت شدند و با عمل و رفتار خود جان و دل امام زمانشان را آزردند و موجبات سلطه اغیار و اجانب را بر جامعه اسلامى پیامبر فراهم آوردند.
برخى در دوران غربت اسلام و تنهایى امام زمانشان موضعى حق طلبانه داشتند مانند جناب ابوذر غفارى در عهد عثمان و قیس بن سعد بن عباده در عصر امام مجتبى علیه السلام.
قیس جنگاورى شجاع و اثر گذار بود ، در کنار امیرالمومنین و امام حسن همچنان پابرجا ماند ، و بعد از خیانت عبید الله بن عباس حاضر به پیوستن به معاویه نشد. بعد از ماجراى فتح الفتوح حضرت امام حسن(ع) ، آن حضرت به قیس فرمان داد تا با معاویه بیعت کند ، قیس بدون اما و اگر تمکین کرد اما هیچگاه با معاویه نرمش نداشت و پیوسته او را مورد نقد هاى تند قرار مى داد.
مرحوم طبرسی، در جلد دوم احتجاج صفحه 294نوشته است «معاویه در ایّام حکومت خود به قصد حجّ وارد مدینه پیامبر شد و با کمال تعجب ملاحظه کرد که هیچکدام از بزرگان انصار به استقبال او نیامدهاند ، وقتى وارد شهر شد و استقرار پیدا کرد علت عدم استقبال انصار را از آنها پرسید ، قیس بن سعد در نهایت صراحت و شجاعت و با عباراتى دقیق پاسخ داد و گفت : نیامدند زیراکه شترهایشان را در جنگ هاى بدر و احد و در رکاب رسول خدا(ص) نابود کرده اند ، در همان روزهایى که براى مهار و ضربه زدن به تو و پدرت ابوسفیان وارد جنگ شدند.این گونه رفتارها در حاى خود تعیین کنده و روشنگرانه بود.
در روزگار ما خواص جریان حق باید از جنس مالک بن حارث باشند ، در صلح و جنگ نگاهش به اشاره امام زمانش باشد ، معاویه زمانش را بشناسد و با او منطبق با امر و اراده ولى امرش رفتار کند. نه از امام زمانش جا بماند نه بر او سبقت بگیرد زیرا در هر دو حالت خطر گمراهى وهلاکت بسیار زیاد است و چه بسا که غبار فتنه ها قلمرو دید او را نسبت به امام حق تاریک سازد.
امروز به برکت قرآن و اهل بیت رسالت و هدایت با واسطه امام عصر روحى فداه و بصیرت و آگاهى ملت بزرگ ایران شرایط ما بسیار متین و مستحکم است ، ما مىتوانیم با استفاده از این سرمایههاى الهى از دستاوردهاى انقلاب اسلامى ، شرافتمندانه و مقتدارانه دفاع کنیم و با خدعه گرى دشمن مقابله کنیم و از آثار شرارتهایشان بکاهیم و فتنه انگیزیهایشان را خنثى کنیم. اما با هشیارى ، اتحاد و انسجام ملى ، و همدلى و هم زیانى دولت و ملت مى توان به راحتى از این عقبه نیز عبور کرد ، مشروط بر اینکه برداشت همه ما از همدلى و هم زبانى با تعریف و مفهومى انس بگیرد که خواسته امام و مقتداى ماست ، راه سخت و پر سنگلاخ اما پیمودنى است مشروط بر اینکه از امام جا نمانیم و سبقت نگیریم.
*تشکر از وقتی که در اختیار ما گذاشتید.
